Kadın infertilite ve Tüp Bebek Uzmanı jinekolog Doç.Dr.Mehmet Reşit Asoğlu’na SHE okurlarının cinsel sağlık ve üreme hakkında merak edebileceği tüm soruları sorduk. Cinsel sıklığı yumurta kalitesini etkiler mi?
She and Girls Dergisi, Moda Dergisi, Alışveriş Dergisi.
youtube.com/msemedya
Üreme sağlığı nedir?
Kadınların iş, ekonomik ve sosyal alanlarla daha etkin rol almasıyla birlikte üreme sağlığı kavramı son yıllarda daha önemli hale gelmiştir. Üreme sağlığı, üreme sistemiyle ilişkili tüm konularda fiziksel, psikolojik ve sosyal bakımdan kadının iyilik durumunu tanımlar. Özetle; bulunduğu yaşa bağlı olarak kadının üreme işlevi ve fonksiyonlarının yeterli düzeyde olmasıdır.
Bu kavram kadının çocuk sahibi olma şansı ve arzusunu kapsadığı gibi güvenli ve tatmin edici cinsel bir hayata sahip olmasını da kapsar. Üreme sağlığı iyi olan bir kadın daha doğru seçimleri daha doğru zamanda yapabilir. Burada jinekologlara önemli görevler düşmekle birlikte gerektiği zaman psikolojik yardım da önerilmelidir. Jinekoloğun en temel görevleri; olası sağlık sorunlarını önlemek ve tedavi etmek, üreme sağlığını iyileştirmek ve risk oluşturabilecek durumları azaltmaktır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
-var olan problemleri tedavi etmek,
– uygun koruma yöntemleriyle istenmeyen gebelikleri engellemek,
– cinsel yolla bulaşabilen hastalıklardan korumak,
– cinsel yolla bulaşabilen hastalıkları taramak,
– gerekli aşıları önermek,
– rahim ağzı kanseri için tarama yapmak,
– meme kanseri için tarama yapmak,
– yumurtalık rezervini değerlendirmek,
– cinsel fonksiyon problemleri ortaya koymak ve tedavi etmektir.
Periyodik kontroller ile tüm kadınlar değerlendirilmelidir. Hangi değerlendirmelerin yapılması gerektiği ve kontrollerin hangi sıklıkla yapılması gerektiği kadının yaşına, var olan sağlık sorununa ve yaşam şekline göre bireyselleştirilmelidir.
Günümüzde kadınlar kariyer yapmak için daha ileri yaşlarda gebelik planlıyorlar. Onlara bu konuda tavsiyeleriniz nelerdir?
Yukarıda da bahsettiğim gibi periyodik jinekolojik kontrollerin amaçlarından biri yumurtalık rezervi değerlendirmektir. Çünkü; kadınların yumurtalık rezervi fizyolojinin gereği olarak yaş ilerledikçe azalmaktadır ve yumurtaların tükenmesiyle kadın menopoz sürecine girmektedir. Günümüzde; kadınlar kariyer yaptıkları için çocuk sahibi olmayı ertelemektedirler.
Bu sebeple; yumurtalık rezervinin değerlendirilmesi kadınların aile planlamasını daha doğru ve etkin bir şekilde yapmalarına izin verecektir. Burada vurgulamak isterim ki; yumurtalık rezervi değerlendirilmesinin infertilite ve tüp bebek ile ilgilenen jinekologlar tarafından yapılması doğru bir değerlendirme için önemlidir. Yumurtalık rezervinin azalmış kadınlar veya daha ileri yaşlarda anne olmayı planlayan kadınlara yumurtalarını dondurmalarını öneririm. Böylece, daha sonraki yıllarda gebelik şanslarını artırabilirler.
Yumurta dondurma işlemi nedir, neden yapılır ve kimlere yapılabilir?
Yumurta dondurma işlemi belirli ilaçlar kullanarak yumurtalıklardaki yumurtaların büyütülmesi ve toplanması seklinde yapılır. Yaklaşık 10-12 günlük bir tedavi ile bu işlem gerçekleştirilir. Burada amaç; ileri yaşlarda çocuk sahibi olmak isteyen kadınların üreme yeteneklerini korumaktır.
Dondurulan yumurtalar, daha sonraki yıllarda kadının evlenmesi durumunda eşinin spermleri ile döllenerek embriyolar elde edilir ve kadının çocuk sahibi olma şansı artırılır. Ayrıca; erken yaşlarda kanser tanısı alan kadınların yumurtalık rezervleri kemoterapi süresinde zarar görebilir. Bu kadınlara da kemoterapi öncesi yumurta dondurma işlemi yapılması gelecekte çocuk sahibi olma şansını artırır.
Bu işlem için ideal yaş aralığı nedir?
Genel olarak; 34-35 yaşında ancak yakın zamanda gebelik düşünmeyen bekar kadınlara yumurta dondurma işlemi için iyi adaylardır. Çünkü; 34-35 yaşından sonra hem yumurtalık rezervi hem yumurta kalitesi daha hızlı azalmaya başlar. 35 yaşından sonra da yine yumurta dondurma işlemi yapılabilir.
Unutulmamalıdır ki; kaliteli yumurta elde etme şansı 35 yaşından sonra daha düşüktür. Daha erken yaslarda (20’li yaşlarda veya 30’lu yaşların başlangıcında) yumurtalık rezervi azalmış kadınlarda da yumurta dondurma işlemi yapılabilir.
Yumurta rezervini ve kalitesini artırmanın yolları var mı, varsa nelerdir?
Çok merak edilen bir konu ve kadınların bu konuda bilinçli olmaları oldukça önemli. Çünkü; yumurta rezervi ve kalitesini artırmak sağlıklı bir yasam tarzıyla mümkün olabilir. Olmazsa olmazlardan biri sigaradan uzak durmak. Sigara içmenin yumurta rezervine ve kalitesine ciddi ölçüde zarar verdiği net olarak biliniyor. Yine; aşırı alkol tüketimi ve çevresel toksinlere maruziyet olumsuz faktörler arasında sayılabilir.
Pozitif faktörler olarak düzenli beslenme, egzersiz yapmak, düzenli uyumak ve stresten uzak durmak gelmektedir. Akdeniz tipi beslenme yani sebze, meyve ve beyaz et ağırlıklı bir beslenme şeklinin hem genel sağlık hem üreme sağlığı üzerine olumlu etkileri vardır. Haftada 3-4 gün, her defasında 30-60 dakika olacak şekilde egzersiz yapmak. Uyku düzeni ve hijyenine dikkat etmek, yani günde en az 7-8 saat karanlık, sessiz ve hafif serin bir odada uyumak. Özetle; negatif veya olumsuz alışkanlıkları terk etmeliyiz, pozitif veya olumlu alışkanlıkları kazanmalıyız.
Anneliğe hazırlanan kadınların cinsel sağlıklarında dikkat etmeleri gereken hususlar nelerdir?
Gebelik planlayan bir kadının cinsel sağlığıyla ilgili dikkat etmesi gereken en önemli nokta üreme sisteminde enfeksiyon olup olmadığının kontrol edilmesidir. Birçok enfeksiyon belli semptomlara sebep olurken, bazı enfeksiyonlar herhangi bulgu vermeyebilir.
Şüphe durumunda; basit testlerle enfeksiyonların tespiti mümkündür ve tedavileri de kolaylıkla yapılabilir. Önemle üzerinde durulması gereken bir husus yakın geçmişte yapılmamışsa rahim ağzı kanseri taraması için Servikal smear ve HPV testi yapmaktır. Rahim ağzında önemli bir patoloji saptanması durumunda gebelik öncesi tedavi edilmelidir. Çünkü; rahim ağzında HPV enfeksiyonu nedeniyle ciddi hücresel değişiklikler meydana gelebilir ve gebelik sırasında bunlara müdahale etmek gebelik için risk oluşturabilir.
Gebelik arzulayan kadınların cinsel yaşamla ile ilgili özel bir değişiklik yapmalarına gerek yoktur. Gebe kaldıkları takdirde de cinsel yaşamlarına devam edebilirler. Ancak; gebelik sırasında cinsel aktivite kısıtlaması bazı durumlarda gereklidir. Örneğin; kanaması olan bir gebe kadın cinsel aktiviteden kaçınmalıdır. Bu yüzden de; bir kadın gebe kalır kalmaz bir hekime muayene olmalıdır ve yüksek riskli bir durum olup olmadığını öğrenmelidir. Yüksek riskli gebeliklerde durumun ciddiyetine göre cinsel aktivite kısıtlaması önerilebilir.
Cinsel hayatın kadın üremesinde yumurtaların sayısına ve kalitesine etkisi oluyor mu?
Cinsel aktivite sıklığı veya memnuniyetinin yumurtalık sayı ve kalitesi üzerine etkisi olmadığına inanılmaktadır.
